Ένα είναι σίγουρο: ορισμένες πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, το Τόκιο, η Νέα Υόρκη, δεν γίνεται να καλυφθούν με ένα κείμενο και δέκα-δεκαπέντε φωτογραφίες. Όπως το 11ο γράμμα ήταν μία εισαγωγή στη Λονδινάρα, έτσι και αυτό είναι μία πρώτη εισαγωγή στην Πόλη Που Δεν Κοιμάται Ποτέ.
Θα ξαναβρεθώ σε αυτή την τρομερή μητρόπολη, και μεγάλη προσωπική μου αδυναμία, δύο ημέρες μετά τη δημοσίευση αυτού του γράμματος. Σε κάθε μου επίσκεψη γνωρίζω και κάτι νέο, βρίσκω να κάνω κάτι διαφορετικό, αποκομίζω μία νέα εμπειρία.
Φιλοδοξώ να γράψω αρκετά ακόμη γράμματα με ταξιδιωτικές εμπειρίες από τη Νέα Υόρκη, πρώτα όμως μία εισαγωγή στα βασικά με μερικές επιλεγμένες φωτογραφίες (δεν ήξερα ποιές να πρωτοδιαλέξω, ειλικρινά).
The City That Never Sleeps
Ουρανοξύστες. Γέφυρες. Δύο ποτάμια. Ένα τεράστιο πάρκο. Φαρδιές λεωφόροι. Μποτιλιάρισμα. Εστιατόρια. Θέατρα. Σειρήνες περιπολικών και ασθενοφόρων. Πολύς κόσμος παντού. Φώτα παντού. Η πόλη αυτή πραγματικά δεν κοιμάται ποτέ.
Η πόλη της Νέας Υόρκης έχει πληθυσμό περίπου 8 εκατομμυρίων, ενώ εκτιμάται ότι καθημερινά ακόμη 1 εκατομμύριο που δεν κατοικεί σε αυτή την επισκέπτεται είτε για τουρισμό είτε για δουλειά. Η Νέα Υόρκη είναι η πολυπληθέστερη πόλη των ΗΠΑ ήδη από το 1790, όταν και ξεπέρασε την Φιλαδέλφεια.
Οι ρίζες της διασημότερης μεγαλούπολης του κόσμου βρίσκονται στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν Ολλανδοί άποικοι έστησαν ένα εμπορικό σημείο στο σημερινό Manhattan, ονομάζοντας την εγκατάσταση αυτή New Amsterdam. Προς το 1650 το σημείο είχε γίνει ήδη πόλη, η οποία το 1664 περιήλθε στον έλεγχο των Άγγλων και μετονομάστηκε σε New York όταν ο τότε βασιλιάς Κάρολος ο 2ος παραχώρησε την περιοχή στον αδελφό του, Δούκα του York.
Η αρχική Νέα Υόρκη ήταν η πρωτεύουσα των νεοσύστατων ΗΠΑ από το 1785 μέχρι το 1790, ενώ τη σημερινή της μορφή την πήρε το 1898 με την ένωση των πέντε διαμερισμάτων (boroughs): Manhattan, Brooklyn, Queens, Bronx, και Staten Island.
Αυτό που οι περισσότεροι επισκέπτες καταλαβαίνουν ως Νέα Υόρκη είναι το Manhattan, το οποίο είναι στην πραγματικότητα νησί. Είναι το μικρότερο σε μέγεθος αλλά το πιο πυκνοκατοικημένο από τα 5 διαμερίσματα, και αποτελεί την κομητεία της Νέας Υόρκης, την μικρότερη σε μέγεθος κομητεία των ΗΠΑ. Στο Manhattan θα περάσει σχεδόν όλες τις ημέρες ένας επισκέπτης, αφού εκεί βρίσκονται όλα τα σημαντικά αξιοθέατα, μουσεία, θέατρα κλπ.
First We Take Manhattan
Πιο πριν ανέφερα ότι το Manhattan είναι νησί, και είναι βεβαίως εάν παρατηρήσετε τον χάρτη. Αριστερά (δυτικά) του μακρόστενου αυτού νησιού τρέχει ο ποταμός Hudson (όπου “κατέβασε” εκείνο το Airbus με σβηστούς κινητήρες ο Captain Sully το 2009) ο οποίος αποτελεί το φυσικό σύνορο με την πολιτεία του New Jersey. Δεξιά (ανατολικά) βρίσκεται ο ποταμός East, ο οποίος το χωρίζει από το Queens και το Brooklyn. Στις εκβολές των δύο ποταμών βρίσκεται το διασημότερο αξιοθέατο της πόλης, το Άγαλμα της Ελευθερίας.
Υπάρχουν διακριτές περιοχές, ή μάλλον γειτονιές, στο Manhattan, όπως μπορείτε να δείτε στην πιο πάνω εικόνα, αρκεί όμως για τον βασικό προσανατολισμό να γνωρίζει κανείς τον πιο χοντρικό διαχωρισμό.
Τα βασικά σημεία αναφοράς είναι το Central Park και η 5η Λεωφόρος, η οποία εφάπτεται στη δεξιά του πλευρά, η οποία διατρέχει το μεγαλύτερο μέρος του χωρίζοντάς το σχεδόν στη μέση. Μάλιστα, οι οδοί (streets) που είναι οι οριζόντιες τομές των λεωφόρων (avenues) αριθμούνται χωριστά σε κάθε πλευρά της 5ης Λεωφόρου με το συγκεκριμένιο πρόθεμα, πχ το “133 W 33rd St” είναι δυτικά (W, west) της 5ης Λεωφόρου επί της 33ης Οδού.
Το τμήμα ακριβώς κάτω από το Central Park χωρίζεται και αυτό σε δύο σχεδόν ίσα τμήματα: το Midtown Manhattan μεταξύ 59ης και 14ης Οδού, και το Lower Manhattan από την 14η Οδό και κάτω. Εδώ βρίσκονται πολλοί διάσημοι ουρανοξύστες, οι παλιές γειτονιές με τα χαμηλά κτίρια, η Wall Street κλπ.
Από το νότιο άκρο, συγκεκριμένα από το Battery Park, αναχωρούν τα καραβάκια που κάνουν το tour στο Άγαλμα της Ελευθερίας και το Ellis Island που υποδεχόταν όλους τους μετανάστες στις αρχές του 20ου αιώνα.
Εκεί στα αριστερά σήμερα διακρίνεται το One World Trade Center, στη θέση ενός εκ των δύο πύργων που έπεσαν από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001.
Liberty
Το πλέον αναγνωρίσιμο αξιοθέατο της Νέας Υόρκης, αλλά και των ΗΠΑ, είναι ένα χάλκινο άγαλμα ύψους 49 μέτρων που κοσμεί την είσοδο του λιμανιού, επάνω σε ένα οκταεδρικό βάθρο, επάνω στο δικό του νησάκι. Δώρο των Γάλλων προς τους Αμερικανούς από το 1886, συμβολίζει την ελευθερία, τι άλλο.
Οι μετανάστες που συνέρρεαν στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, φθάνοντας με πλοίο στη Νέα Υόρκη έβλεπαν το Άγαλμα της Ελευθερίας πρώτα, και κατόπιν αποβιβάζονταν στο νησί Ellis όπου ελέγχονταν από γιατρούς για ανίατες ή μεταδοτικές ασθένειες, καταγράφονταν από τις αρχές, έμεναν για καραντίνα εάν χρειαζόταν, και κατόπιν αφήνονταν να μπουν στη χώρα.
Συγκινήθηκα όταν βρήκα στα αρχεία του Ellis Island τον θείο Πέτρο, το όνομα του οποίου έχω μαρκάρει στη μία φωτογραφία πιο πάνω. Ο θείος Πέτρος ήταν αδελφός του παππού μου, θείος δηλαδή του πατέρα μου και των αδελφών του. Μετανάστευσε στις ΗΠΑ την δεκαετία του ‘30 και φρόντισε όσο μπορούσε τα ανίψια όταν ο παππούς εκτελέστηκε από τους γερμανούς στην Κατοχή. Τον πρόλαβα εν ζωή και τον θυμάμαι αρκετά καλά. Πέθανε προ 40 ετών περίπου, όταν ήμουν 12 ετών. Καλή του ώρα.
Ουρανοξύστες
Όταν περπατάς για πρώτη φορά στους δρόμους και στις λεωφόρους της Νέας Υόρκης, σχεδόν παθαίνεις αυχενικό επειδή κοιτάς μόνιμα ψηλά. Αυτή η πυκνή συγκέντρωση ουρανοξυστών είναι μαγική, το “τοπίο” σε αγκαλιάζει και σου θυμίζει που βρίσκεται η δύναμη. Σε μία από τις επισκέψεις μου απλώς περπατούσα πάνω κάτω το Manhattan και χάζευα, δεν έκανα κάτι άλλο, και πέρασα υπέροχα.
Έχετε πιει ποτέ καφέ στο Empire State Building?
Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 όταν οι τράπεζες παρακαλούσαν τον κόσμο να πάρει κάθε είδους δάνεια, με αυτό που έχει μείνει ως το αποκορύφωμα να είναι ένα διακοποδάνειο της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία πρόσφερε 3000€ για να πας το ταξιδάκι σου και να έχεις να λές ότι ήπιες τον καφέ σου στο αρ ντεκό κτίριο των 102 ορόφων του 1931. Το ESB ήταν το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο μέχρι το 1970.
Rockfeller Center
Άλλο ένα χαρακτηριστικό τοπόσημο, με πολύ καλύτερη θέα από το Empire State Building (βασικά από το Top Of The Rock, την κορυφή του, βλέπεις το Empire) και με το διάσημο παγοδρόμιο στη βάση του, το οποίο το καλοκαίρι είναι πίστα rollers.
Times Square
Στο επίκεντρο της περιοχής με τα θέατρα και τους κινηματογράφους βρίσκεται η διάσημη Times Square. Οι ήχοι και οι εικόνες σε συνθλίβουν, είναι πάντα γεμάτη κόσμο, αλλά εκεί ακριβώς ξεκινάει κανείς να καταλαβαίνει τι είναι η Νέα Υόρκη και γιατί “δεν κοιμάται ποτέ”.
Ένα Πελώριο Πάρκο
Ο μεγάλος πνεύμονας της Νέας Υόρκης είναι το περίφημο Central Park, το οποίο καταλαμβάνει μία τεράστια έκταση στη μέση του Manhattan. Στο μέσο των δύο μεγάλων πλευρών βρίσκει κανείς δύο σπουδαία μουσεία, το Metropolitan (γνωστό ως The Met) και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Μέσα στο πάρκο υπάρχει ένας εξαιρετικός ζωολογικός κήπος, χώροι άθλησης και ξεκούρασης, ένας μεγάλος ταμιευτήρας νερού αφιερωμένος στην Τζάκι Κέννεντι-Ωνάση, το Strawberry Fields στη μνήμη του Τζον Λέννον, και τόσα άλλα. Δείτε μερικές επιλεγμένες φωτογραφίες.
DUMBO
Στην πλευρά του Brooklyn υπάρχει ένα εξαιρετικό πάρκο με χώρους διασκέδασης και φαγητού, με το όνομα DUMBO που σημαίνει Down Under the Manhattan Bridge Overpass. Η θέα της διάσημης Γέφυρας του Μπρούκλυν είναι η καλύτερη στο σημείο αυτό.
Λίγα ακόμη πράγματα έτσι για αρχή
Φαγητό υπάρχει άφθονο και καλό. Οι υπαίθριες καντίνες είναι must, αυτές με τη μεγαλύτερη ουρά είναι προφανώς οι καλύτερες. Φάτε άφοβα.
Ο σταθμός Grand Central με το πανέμορφο ρολόϊ στο κέντρο είναι ένα ακόμη αξιοθέατο, και από εκεί φεύγουν τραίνα για πολλά άλλα σημεία της πολιτείας ή και πιο μακριά.
Η μετακίνηση γίνεται με το υπόγειο δίκτυο τραίνων, εμείς το λέμε “metro” και αυτοί το λένε “train”. Είναι λίγο καταθλιπτικό, ψιλοβρωμάει, αλλά είναι πάρα πόλύ αξιόπιστο μέσο μετακίνησης.
Το νότιο κομμάτι και ειδικά οι γειτονιές του Lower East Side, της Little Italy, του Greenwich Village και του Soho έχουν πολύ ιδιαίτερο χρώμα, και με τα διάσπαρτα πάρκα τους είναι όαση. Βόλτα οπωσδήποτε εκεί.
Οι ήρωες πυροσβέστες που βοήθησαν στις διασώσεις την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 τιμώνται ιδιαίτερα. Φοβερά αυτά τα αμερικάνικα πυροσβεστικά οχήματα, και πολύ συγκινητική η διατήρηση της μνήμης των πεσόντων.
Θα επανέλθω σε άλλα γράμματα με θέμα τη Νέα Υόρκη.
Είναι πραγματικά ανεξάντλητη αυτή η πόλη, τι να πρωτογράψει και τι να πρωτοπεί κανείς. Θέατρα, μουσεία, φαγητό, ποτό, βόλτες, δεν χωράνε όλα σε ένα γράμμα. Θα επανέλθω με πιο εξειδικευμένα θέματα.