City Break #010 | Dam on Amstel
κανάλια, τυριά, και πάρα πολλά ποδήλατα
Με τα εβδομαδιαία αεροπορικά ταξίδια για δουλειά της προηγούμενης δεκαετίας είχα ήδη περάσει ακριβώς εκατό (100) φορές από το μεγάλο αεροδρόμιο Schiphol του Amsterdam, όμως είχα βγει στην πόλη μόνο 2 φορές, βραδάκι με βροχή και κρύο, και δεν είχα δει παρά μόνο τις… βιτρίνες (τέτοιος είμαι). Ώσπου μια μέρα στο οικογενειακό τραπέζι έριξα την ιδέα, οι κυρίες του σπιτιού ενθουσιάστηκαν, και βγάλαμε το πλάνο για οικογενειακό ταξίδι στην ολλανδική πρωτεύουσα.
(Spoiler: δεν τις πήγα στις βιτρίνες.)
Amstel (…γιατί έτσι μας αρέσει)
Δεν είναι κανας σπουδαίος ποταμός, ένα μικρό ποταμάκι είναι εκεί στα βόρεια της Ολλανδίας, το οποίο λέγεται ότι πήρε το όνομά του από κάποια οικογένεια Van Amstel η οποία κατείχε την ευρύτερη περιοχή κατά τον 12ο με 14ο αιώνα. Και ο ποταμός Amstel πλημμύριζε και δυσκόλευε τη ζωή στο μικρό ασήμαντο ψαροχώρι που βρισκόταν στις εκβολές του, μέχρι που κατασκεύασαν φράγματα (Dams) για να ελέγξουν την κατάσταση, και μετά από διάφορες γλωσσικές παραφθορές προέκυψε η σημερινή ονομασία Amsterdam. Στην καθαρεύουσα ελληνική συναντάται πάντως και ως “Αμστελόδαμον”.
Η ολλανδική πρωτεύουσα γνώρισε την πρώτη μεγάλη ακμή της τον 17ο αιώνα, φτάνοντας να είναι η πλουσιότερη πόλη του τότε γνωστού δυτικού κόσμου, χάρις στο εμπόριο αλλά και την ίδρυση του πρώτου στον κόσμο χρηματιστηρίου το 1602. Οι Ολλανδοί ήταν τρομεροί θαλασσοπόροι, και έφτασαν να είναι μία μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη: Νότια Αφρική, Ινδονησία, Καραϊβική, και φυσικά η “πόλη που δεν κοιμάται ποτέ” είναι πρώην ολλανδικές αποικίες.
(Ναι, η Νέα Υόρκη ιδρύθηκε από Ολλανδούς, το πρώτο της όνομα ήταν New Amsterdam, και από το τείχος που προστάτευε το τότε νότιο άκρο του Manhattan (ό,τι πιο ολλανδέζικο σε όνομα) πήρε το όνομά της η σημερινή Wall Street. Τα υπόλοιπα όταν γράψω το γράμμα για να σας ξεναγήσω στη Ν.Υ.)
Μα πόσα κανάλια έχει πιά…;
Περισσότερα από 100 χιλιόμετρα αθροίζουν τα κανάλια του Amsterdam, σχηματίζοντας κάπου 90 νησιά, και όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους με 1500 γέφυρες -ολογράφως: χίλιες πεντακόσιες. Όλο αυτό το χάρμα οφθαλμών είναι αποτέλεσμα προσεκτικού αστικού σχεδιασμού ήδη από τον 17ο αιώνα.
Τα 4 βασικά κανάλια είναι ομόκεντρα ημικύκλια και από έξω προς το κέντρο είναι τα: Singelgracht, Prinsengracht, Keisersgracht και Herengracht. Αρκετά ακόμη μικρότερα κανάλια έχουν δημιουργηθεί παράλληλα ή και κάθετα στα υπάρχοντα, περισσότερο προς το κέντρο δηλαδή προς τη θάλασσα. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα τα κανάλια ήταν εστία μόλυνσης, αργότερα καθάρισαν σημαντικά με τη βοήθεια και του αποχετευτικού συστήματος, ακόμη και σήμερα όμως το νερό δεν είναι ασφαλές. Και εάν είναι ένα πράγμα που μολύνει περισσότερο τα κανάλια, είναι τα ποδήλατα που πέφτουν ή ρίχνονται επίτηδες μέσα σε αυτά: κάθε χρόνο οι αρχές συλλέγουν 12 με 15 χιλιάδες ποδήλατα από τα κανάλια.
Στο σημείο που τα κανάλια Prinsengracht και Keisersgracht συναντούν κάθετα τον ποταμό Amstel, βλέπει κανείς τη διάσημη Magere Brug, τη στενή γέφυρα που ο θρύλος λέει ότι χτίστηκε από δύο αδελφές που έμεναν η κάθε μία σε άλλη όχθη του ποταμού, και ήθελαν απλά να συναντώνται κάθε μέρα. Δεν είναι αυτή βέβαια η πραγματικότητα. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι η συγκεκριμένη γέφυρα πρωτοχτίστηκε το 1691, έκτοτε γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε αρκετές φορές, με τελευταία το 1934.
Πολλά και ενδιαφέροντα μουσεία
Η πόλη διαθέτει πάνω από 100 μουσεία για κάθε γούστο. Όμως τρία από αυτά ξεχωρίζουν και αποτελούν must-see προορισμό για εκατομμύρια επισκέπτες.
Rijksmuseum
Προφέρεται “Ράϊκσμουσέουμ” και είναι το εθνικό μουσείο της Ολλανδίας αφιερωμένο στην ιστορία και την τέχνη. Εκεί βλέπει κανείς έργα των Rembrandt, Vermeer και Hals.
Το διασημότερο από τα έργα που εκτίθενται είναι η “Νυκτερινή Περίπολος” του Rembrandt.
Van Gogh Museum
Προφέρεται “Φαν Χόχ” και όχι “Βαν Γκογκ”, και είναι ένα ακόμη must-see της περιοχής. Πάνω από 200 έργα του τρομερού αυτού καλλιτέχνη εκτίθενται στο μουσείο αυτό. Εμάς μας άρεσαν πολύ τα “Ηλιοτρόπια”.
Anne Frank House
Αυτό το μουσείο δεν χρειάζεται συστάσεις, χρειάζεται όμως έγκαιρη προκράτηση εισιτηρίων πολλές μέρες (ή και εβδομάδες) πριν, κάτι που εμείς δεν κάναμε με αποτέλεσμα να μην μπορέσουμε να το επισκεφτούμε. Στο σπίτι αυτό στην όχθη του καναλιού Prinsengracht κρυβόταν για πάνω από 2 χρόνια η μικρή εβραία με άλλα μέλη της οικογένειάς της κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, γράφοντας το διάσημο ημερολόγιό της το οποίο δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό της από τον πατέρα της.
Dam Square
Στην εσωτερική περίμετρο των 4 βασικών καναλιών, πολύ κοντά στον κεντρικό σταθμό, υπάρχει η (ας πούμε) κεντρική πλατεία της πόλης, η Dam Square, με το βασιλικό παλάτι να δεσπόζει. Το πολίτευμα της Ολλανδίας είναι συνταγματική μοναρχία, ο σημερινός βασιλιάς Willem-Alexander διαδέχθηκε τη μητέρα του Βεατρίκη, και είναι ενεργός κυβερνήτης Boeing 737 της KLM.
Vondelpark
Λίγο έξω από την περίμετρο των καναλιών υπάρχει ένα υπέροχο πάρκο, το Vondelpark, ό,τι πρέπει για χαλάρωση και βόλτα. Έχει και ένα γλυπτό του Picasso το οποίο αναπαριστά ένα ψάρι.
Τα σπίτια στα κανάλια
Κάνοντας τη βόλτα με το καραβάκι ή με τα πόδια κατά μήκος των καναλιών, παρατηρούσαμε τα παραδοσιακά σπίτια με τις στενές προσόψεις, κάτι που οφείλεται στο ότι κάποτε τα φορολογούσαν σύμφωνα με το πλάτος της “φάτσας” και κατόπιν αυτού άρχισαν πια να χτίζονται ολοένα και πιο στενά.
Τα σπίτια γέρνουν προς τα μπροστά, και αυτό προέρχεται από παλιά νομοθεσία. Ο λόγος ήταν για να μην μπαίνουν νερά από τη βροχή στο ισόγειο, αλλά και για να έχει ο επάνω όροφος λίγη περισσότερη επιφάνεια χωρίς να χρειάζεται μεγαλύτερο οικόπεδο.
Υπάρχουν βέβαια και σπίτια μέσα στα κανάλια, πλωτά. Δεν είναι και τόσο φτηνά όπως μάθαμε.
Τυριά και Μπύρες (και ωραίες μηλόπιτες)
Υπάρχει μία τεράστια τυροκομική παράδοση στην Ολλανδία, με τα gouda και edam να είναι τα γνωστότερα. Υπάρχει και μουσείο τυριού φυσικά.
Το πρώτο βράδυ φρόντισα να εντοπίσω μία παραδοσιακή μπυραρία, όπου απόλαυσα La Trappe και Hoegaarden συνοδεία λίγων αλλά ταιριαστών μεζέδων: τυριά, αλλαντικά, ασκορδουλάκοι και φρυγανιές.
Στο Amsterdam θα φάει κανείς τρομερή μηλόπιτα συνοδεία κρέμας σαντιγύ και καφέ. Διαλέξτε ένα παραδοσιακό καφενείο, όχι κάτι τουριστικό.
Σε έναν κεντρικό δρόμο προς την περιοχή των μουσείων συναντήσαμε και πολλούς αυτόματους πωλητές σνακ, τα οποία είναι ζεστά και πολύ νόστιμα. Ό,τι πρέπει για τη λιγουρίτσα μετά το περπάτημα.
Ποδήλατα
Είναι άπειρα. Είναι παντού. Είναι ο μόνος λογικός τρόπος μετακίνησης σε αυτή την πόλη, εκτός από τα τραμ.
Θέλουν όμως προσοχή γιατί τρέχουν σαν διάολοι. Σκοτώνουν και δεν πληρώνουν.
Χρηστικά
Στο Amsterdam πάει κανείς πολύ εύκολα με απευθείας πτήσεις από την Αθήνα με KLM ή με Aegean, ή και με Transavia. Από το αεροδρόμιο υπάρχει τακτική σιδηροδρομική σύνδεση με το κέντρο της πόλης.
Το καλοκαίρι είναι η καλύτερη εποχή λόγω καιρού, αλλά και με τους περισσότερους επισκέπτες. Τρεις ημέρες είναι αρκετές για μία επαρκή γνωριμία με την πόλη.
Εάν είστε εξοικειωμένοι με το Airbnb ψάξτε κάτι σε αυτό, αλλιώς ξενοδοχείο κάπου κοντά στην περιοχή των μουσείων. Δεν είναι φτηνά.
Μετακίνηση κυρίως με τα πόδια (είναι σχετικά μαζεμένη πόλη) και με τραμ και λεωφορεία. Μπορείτε να νοικιάσετε και ποδήλατο, αλλά να προσέχετε.
Φαγητό και ποτό όπου σας κάνει κλικ κατά μήκος των καναλιών. Αποφύγετε το κεντρικό σημείο με τους πολλούς τουρίστες κοντά στον σταθμό.
Είναι γενικά ακριβός προορισμός, οπότε κάντε τα κουμάντα σας ανάλογα με το βαλάντιό σας.
Εάν η κάνναβη σας λέει κάτι, θα βρείτε άπειρα cafe με το προϊόν αυτό. Αν και είναι πια κάπως υπερβολικό όλο αυτό με τα χιλιάδες τέτοια μαγαζιά, και τον κόσμο που τελικά ταξιδεύει εκεί μόνο για να κάνει νόμιμο τσιγαριλίκι…